Spożywać czy nie spożywać – oto jest pytanie

W ostatnich latach obserwujemy rosnącą tendencję do preferowania produktów naturalnych: żywności pochodzenia roślinnego, leków roślinnych, kosmetyków naturalnych itp. A w ramach całej tej aktywności w poszukiwaniu naturalnych, na scenie pojawiły się olejki eteryczne, ponieważ pochodzą bezpośrednio z roślin i mają różne właściwości lecznicze. A jeśli są naturalne, możemy ich używać bez problemu, ponieważ są nieszkodliwe, prawda? Przynajmniej takie jest powszechne przekonanie.

Olejki eteryczne stały się bardzo popularne dzięki ich ekspozycji w sieciach społecznościowych i pojawieniu się różnych firm marketingu wielopoziomowego (MLM), które sprzedają je masowo. Jeśli rozumiemy olejki eteryczne jako potężne narzędzia terapeutyczne, to „masowość” jest dobra, ponieważ oznacza, że ​​o wiele więcej osób będzie miało do nich dostęp i będzie o nich wiedzieć. Jednak ruch MLM przyjął również pewne niebezpieczne praktyki, w tym zalecenia dotyczące przyjmowania olejków eterycznych. Codziennie widzimy TikToki lub rolki na Instagramie promujące ich stosowanie do aromatyzowania jedzenia, picie ich w szklance wody jako rutynę detoksykacyjną, a nawet dodawanie ich do kieliszka jako sposób na gloryfikację przyjmowania. Jak bezpieczne jest to robienie? Przyjrzyjmy się najpierw czym są olejki eteryczne zanim odpowiemy na to pytanie.

Czym są olejki eteryczne?

Olejki eteryczne to naturalne ekstrakty z roślin aromatycznych, uzyskiwane w procesie destylacji liści, kwiatów, kory itp. W przypadku owoców cytrusowych olejek eteryczny pozyskuje się najczęściej przez tarcie skórki – proces ten znany jest jako „tłoczenie”.

Olejki eteryczne są w większości lipofilowe, co oznacza, że ​​mają powinowactwo do tłuszczów lub lipidów, takich jak oleje tłuszczowe, lipidy skóry i błony naszych komórek. Są również hydrofobowe, co oznacza, że ​​odpychają wodę – nie mieszają się z nią – tak jak wtedy, gdy próbujemy wymieszać kroplę oleju kuchennego z wodą: nie miesza się ona i unosi się na powierzchni wody.

Ponadto są one bardzo skoncentrowane, ponieważ potrzebujemy dużo materiału roślinnego, aby uzyskać odrobinę olejku eterycznego. Aby dać ci wyobrażenie: wydajność olejku eterycznego z liści mięty pieprzowej wynosi około 0,5%, co oznacza, że ​​olejek eteryczny po ekstrakcji jest 200 razy bardziej skoncentrowany niż był w roślinie.

Olejki eteryczne są tak skoncentrowane, że musimy je rozcieńczyć przed nałożeniem na skórę, aby zmniejszyć ryzyko podrażnienia lub reakcji alergicznej. Więc jeśli połkniemy tę jedną małą kroplę, wyobraź sobie, co ostatecznie stanie się z błoną śluzową żołądka, która jest jeszcze bardziej wrażliwa na podrażnienia niż skóra. Może się podrażnić, nawet jeśli nic nie poczujemy.

Na koniec: olejki eteryczne składają się z małych cząsteczek, które nadają im właściwości terapeutyczne. Są to głównie terpeny, takie jak limonen, α-pinen i β-kariofilen, ale także tlenki, aldehydy, estry, ketony i inne. Niektóre olejki eteryczne zawierają tylko kilka różnych cząsteczek – jak Wintergreen (Gaultheria procumbens), który składa się w 99% z salicylanu metylu. Jednak większość olejków eterycznych zawiera setki składników, więc możemy powiedzieć, że są one chemicznie złożone. Chociaż składniki drugorzędne często wykazują jedynie słabą aktywność lub wcale jej nie wykazują, mogą odgrywać znaczącą rolę w interakcjach między składnikami, co może również wpływać na ogólną aktywność biologiczną. Kilka jest wysoce aktywnych nawet w małych stężeniach (Ratajc 2022).

Jak powinniśmy stosować olejki eteryczne?

Najczęściej stosowanymi drogami podawania są miejscowe, wziewne i doustne. W niektórych krajach olejki eteryczne są również stosowane dopochwowo i doodbytniczo.

Miejscowo, nakładamy uprzednio rozcieńczone olejki eteryczne na skórę, albo poprzez masaż, balsam do ciała, maść, roll on, itd. Zalecane są rozcieńczenia w zależności od wieku osoby, ciąży, części ciała, na którą mają być nałożone, i zastosowania, jakie zamierzasz nadać swojemu preparatowi aromatycznemu (kosmetyki, bóle mięśni, itd.). Ponadto, niektóre olejki eteryczne mają określone rozcieńczenia zalecane w zależności od kwestii bezpieczeństwa. Substancja pomocnicza (nośnik) olejku eterycznego często przyczynia się do celu terapeutycznego, również do zwiększenia lub zmniejszenia wchłaniania, itd., dlatego ważne jest, aby wybrać ją dobrze.

Do inhalacji zazwyczaj używamy dyfuzora aromaterapeutycznego, miski z gorącą wodą, chusteczki, wacika lub osobistego inhalatora. Tą drogą cząsteczki składników olejku eterycznego docierają do układu limbicznego w ciągu zaledwie kilku minut, dlatego jest to szeroko stosowana droga w aromapsychologii. Inhalacja jest również stosowana w przypadku różnych problemów z oddychaniem. Niektórych olejków eterycznych nie można stosować wziewnie ze względu na ich toksyczność, a inne mają ograniczenia i przeciwwskazania dla niektórych osób, które mogą mieć osobisty czynnik ryzyka, taki jak astma, padaczka lub bycie małym dzieckiem.

W przypadku drogi doustnej przyjmujemy olejek eteryczny uprzednio rozcieńczony w odpowiedniej substancji pomocniczej. Przygotowanie to wykonuje osoba przeszkolona w aromaterapii do stosowania doustnego, używając kapsułek, które zostaną przepisane w określonym celu terapeutycznym, z określoną częstotliwością i przez ograniczoną liczbę dni. Dawki doustne oblicza się według wieku lub masy ciała i podaje się je w mg lub mg/kg. Niektórych olejków eterycznych nie można przyjmować ze względu na ich toksyczność, a inne mają ograniczenia i przeciwwskazania (Tisserand 2022).

Co się dzieje, kiedy olejki eteryczne dostają się do naszego organizmu?

Chociaż zazwyczaj uważamy olejki eteryczne za naturalne, nasz organizm traktuje je jako substancje obce. Dzieje się tak, ponieważ olejki eteryczne nie zawierają składników odżywczych – nie dostarczają materiału budowlanego, takiego jak białko, ani nie są źródłem energii. Po dostaniu się do organizmu składniki olejków eterycznych nie są uznawane za normalną część systemu ani za korzystne dla organizmu, ale raczej za substancje obce – ksenobiotyki – które muszą zostać rozłożone i usunięte tak szybko, jak to możliwe (Ratajc 2022).

Wątroba jest głównym organem odpowiedzialnym za inaktywację i usuwanie ksenobiotyków. Komórki wątroby – hepatocyty – zawierają różnorodne enzymy zdolne do biotransformacji wielu różnych substancji, w tym składników olejków eterycznych. Oznacza to, że jeden rodzaj cząsteczki jest przekształcany w inny rodzaj, taki jak limonen w alkohol perylowy. Jednym z ważnych powodów jest to, że składniki olejków eterycznych stają się bardziej rozpuszczalne w wodzie, dzięki czemu mogą być wydalane z moczem. Metabolizm składników olejków eterycznych jest na ogół wydajny i szybki (Ratajc 2022).

Kiedy przyjmujemy olejek eteryczny, biodostępność (czyli frakcja jego cząsteczek, która dociera do krążenia systemowego w niezmienionej postaci) wynosi blisko 95%. Jest to w przeciwieństwie do wchłaniania miejscowego (5%) i inhalacji (50%) (Ratajc 2022). Oznacza to, że ta droga podania jest tą, która charakteryzuje się najwyższym stężeniem cząsteczek wnikających do naszego organizmu. W porównaniu do inhalacji lub stosowania miejscowego, przyjmowanie olejków eterycznych powoduje dość nagły wzrost składników w dopływie krwi do wątroby. Istnieje ryzyko, że może to przytłoczyć zdolność detoksykujących enzymów wątrobowych i może skutkować toksycznością wątroby. To, czy tak się faktycznie stanie, zależy od dawki, częstotliwości przyjmowania, danego olejku eterycznego i stanu zdrowia danej osoby (Tisserand 2022).

To, co dzieje się z tymi cząsteczkami, gdy dostają się do naszego organizmu i jaki wpływ ma na nie organizm, jest znane jako farmakokinetyka i obejmuje te cztery procesy: wchłanianie (przenoszenie składników z miejsca podania do krwiobiegu), dystrybucję (przenoszenie składników z miejsca wchłaniania przez organizm), metabolizm (seria reakcji chemicznych za pośrednictwem enzymów, w których substancje są często przekształcane w bardziej rozpuszczalne w wodzie i mniej toksyczne cząsteczki) i wydalanie (usuwanie składników z organizmu, głównie z moczem, ale również z kałem, przez skórę, mleko lub pot). Farmakokinetyka składników olejku eterycznego jest różna w zależności od drogi podania olejku eterycznego (Ratajc 2022).

W przypadku inhalacji składniki olejku eterycznego docierają do płuc, a poprzez pęcherzyki płucne do krwiobiegu, gdzie są rozprowadzane po całym ciele i ostatecznie trafiają do wątroby, gdzie są metabolizowane. W przypadku stosowania miejscowego dostają się przez skórę, docierając do krążenia ogólnego, gdzie składniki będą rozprowadzane po całym ciele, aby później dotrzeć do wątroby, gdzie będą metabolizowane.

Poprzez drogę doustną składniki olejków eterycznych mogą być wchłaniane z kilku miejsc wzdłuż przewodu pokarmowego (jamy ustnej, przełyku, żołądka i jelita cienkiego) bezpośrednio do żyły wrotnej wątroby, która odprowadza je do wątroby. Cząsteczki są zatem metabolizowane w pewnym stopniu w tak zwanym metabolizmie pierwszego przejścia, zanim dotrą do krążenia systemowego, przemieszczą się przez ciało i ponownie dotrą do wątroby w celu dalszej biotransformacji i wydalenia (Ratajc 2022). Oznacza to, że drogą doustną nasza wątroba nie tylko otrzymuje wyższe stężenie cząsteczek olejków eterycznych, jak powiedzieliśmy wcześniej, ale także wykonujemy podwójną pracę, ponieważ jest to jedyna droga podania z pierwszym przejściem wątrobowym.

Aby było jeszcze bardziej złożone, gdy przyjmujemy olejek eteryczny, jedna z jego cząsteczek może wchodzić w interakcję z przyjmowanym lekiem, co może skutkować albo zwiększonym działaniem leku (prowadzącym nawet do przedawkowania), albo osłabionym działaniem (więc może nie działać tak, jak powinien). Potencjalne interakcje występują z wieloma popularnymi lekami, w tym aspiryną. Ponieważ spożycie skutkuje wysoką biodostępnością (ilością we krwi) składników olejku eterycznego, ryzyko interakcji jest większe niż w przypadku inhalacji lub stosowania miejscowego (Tisserand 2022).

Czy biorąc pod uwagę powyższe informacje, można bezpiecznie przyjmować olejki eteryczne?

Chociaż olejki eteryczne są pozyskiwane naturalnie, zostały sztucznie skoncentrowane i dlatego są silniejsze niż roślina, z której pochodzą (Tisserand 2022). Kiedy spożywamy olejek eteryczny, spożywamy bardzo skoncentrowaną i chemicznie złożoną substancję, która zostanie wchłonięta do naszego krążenia systemowego i może wchodzić w interakcję z przyjmowanym przez nas lekiem. Brzmi to niebezpiecznie i tak jest, jeśli nie wiesz, co robisz.

Kilka dni temu przeczytałam Roberta Tisserand’a porównującego przyjmowanie olejków eterycznych do przechodzenia przez ulicę (Tisserand 2018). Czy bezpiecznie jest przechodzić przez ulicę? Bez wątpienia jest to niebezpieczne, a liczba osób i zwierząt, które zostają potrącone, to potwierdza. Ale jeśli wiemy, jak to zrobić i znamy problemy, których musimy być świadomi, oraz czynniki, które wchodzą w grę, możemy bezpiecznie przechodzić przez ulicę, nie ryzykując zdrowia.

Więc moja odpowiedź brzmi: tak, przyjmowanie olejków eterycznych jest bezpieczne, POD WARUNKIEM, że stosujesz się do zaleceń aromaterapeuty przeszkolonego w stosowaniu doustnym. Taki specjalista będzie bardzo dobrze wiedział, jaki OLEJEK ETERYCZNY jest ci potrzebny do osiągnięcia celu terapeutycznego, w JAKIEJ DAWCE, przez ile DNI, z JAKĄ CZĘSTOTLIWOŚCIĄ stosować i z jaką SUBSTANCJĄ POMOCNICZĄ. Będzie on również monitorował twoje leczenie, aby upewnić się, że wszystko przebiega prawidłowo.

Ale jeśli zamierzasz używać olejków eterycznych doustnie, postępując zgodnie z zaleceniami, które widziałaś w mediach społecznościowych, z 99% prawdopodobieństwem zapewniam cię, że te zalecenia nie będą poprawne. Jeśli mi nie wierzysz, przyjrzyjmy się kilku:

– Dodaj jedną lub dwie krople olejku eterycznego do szklanki wody, a następnie wypij: olejki eteryczne nie mieszają się z wodą! To tak samo, jak przyjmowanie ich w postaci nierozcieńczonej, z dużym ryzykiem podrażnienia lub pieczenia błony śluzowej przewodu pokarmowego, wrzodów żołądka itp.

– Stosuj olejki eteryczne każdego ranka w ramach dbania o siebie: Olejki eteryczne przyjmowane doustnie mają najwyższą biodostępność i powinny być stosowane tylko przez krótki czas, aby zmniejszyć ryzyko toksyczności wewnętrznej i przeciążenia wątroby.

– Dodawanie olejków eterycznych do kieliszka, bo uważasz, że to fajne: tylko sprawisz, że twoja wątroba będzie miała jeszcze więcej pracy!

Olejki eteryczne są wspaniałymi narzędziami terapeutycznymi dla naszego fizycznego i psychicznego dobrostanu, ale nie są pozbawione ryzyka. Możliwe negatywne skutki doustnego stosowania obejmują podrażnienie błon śluzowych, hepatotoksyczność, nefrotoksyczność, teratogenność i neurotoksyczność. Toksyczność może być ostra (po pojedynczej dawce) lub przewlekła (po długotrwałym narażeniu). Być może zastosowałeś się do jednej z tych rekomendacji w mediach społecznościowych i nic złego ci się nie stało, ale problem z wewnętrznymi uszkodzeniami, w przeciwieństwie do podrażnienia skóry i alergii, polega na tym, że możemy nie zauważyć ich występowania, dopóki nie jest za późno. Toksyczność wątroby, fetotoksyczność, interakcje leków i rakotwórczość na przykład, nie są zwykle oczywiste w momencie, gdy dochodzi do uszkodzenia (Tisserand 2022). Dlatego pamiętaj zawsze – to, że substancja jest naturalna, nie oznacza, że ​​jest nieszkodliwa. Poznaj swoje olejki eteryczne, używaj ich prawidłowo, zasięgnij porady kompetentnego aromaterapeuty, aby zminimalizować ryzyko i ciesz się bezpieczną i skuteczną aromaterapią!

Odniesienia

Bowles, J. (2022) Chemia aromatów https://tisserandinstitute.org/aromatic-chemistry/

Cordero, C. (2022). Diplomado Internacional en Aromaterapia Científica, klasa ¿Qué es la aromaterapia? . https://heavenbiotech.cl/producto/diplomado-en-aromaterapia-cientifica/

Ratajc, P. (2022). Kurs mistrzowski kinetyki olejków eterycznych: od zastosowania do efektu. https://tisserandinstitute.org/essential-oil-kinetics-masterclass/

Tisserand, R. (2018, 2 kwietnia). Opublikuj post na stronie Instytutu Tisserand na Facebooku. https://www.facebook.com/RobertTisserandEssentialTraining/posts/to-ingest-or-not-to-ingest-that-indeed-is-the-question-in-aromatherapy-and-the-a/1836796429684883/

Tisserand, R. (2022) Kurs mistrzowski dotyczący bezpieczeństwa olejków eterycznych, wydanie 2 https://tisserandinstitute.org/essential-oil-safety-master-class/

Vergara, poseł. (2023). Diplomado en Aromaterapia Integrativa, klasa 2 historia de la Aromaterapia . https://aromarmonia.com/cursos/diplomado-de-aromaterapia-integrativa-2023/

Autor: Andrea Canales

Źródło: www.tisserandinstitute.org